Redakcja pisma informuje, że otwarty został nabór tekstów do kolejnych numerów naszego półrocznika. Propozycje artykułów można składać w trzech wersjach językowych (polskiej, włoskiej oraz angielskiej). Wszystkich zainteresowanych Autorów serdecznie zapraszamy do współpracy!
… w odcinkach
„Fabrica Litterarum Polono-Italica” 2026, nr 1/2 (11/12)
Współczesne myślenie o opowieściach jest w dużej mierze opowieścią w formule odcinków. Rozwój mediów elektronicznych, ekspansja serwisów streamingowych, wreszcie life-logowy model budowania wizerunku w mediach społecznościowych spowodował, że od dekady obszarem naszych eksploracji oraz modelem powszechnej ekspresji stał się fragment, odcinek, część, trailer, teaser, sneak-peak…
Oczywiście, nie chodzi w tym zaproszeniu o mnożenie bytów, a raczej o sygnalizowanie, że tendencja do budowania wielkich narracji i używanie totalizujących kwantyfikatorów nie tylko wyszło z mody interpretacyjnej, ale (co istotniejsze…) nie może być już przydatne w regularnym opisywaniu otaczającej nas rzeczywistości. Kultura fragmentu, epoka odcinka stawia przed nami nowe wyzwania badawcze.
Z perspektywy trzeciej dekady dwudziestego pierwszego wieku chcielibyśmy przyjrzeć się nie tylko fascynacjom odcinkowym w różnych formułach i blokach „do rozpoznania”, ale zastanowić się, czy z tej „fanowskiej”, oddolnej inicjatywy wykształciły się interesujące, nowe lub zrekonstruowane modele interpretacyjne, sposoby analizy tekstów kultury, ciekawe inspiracje do badań już o charakterze antologicznym czy nawet kanonicznym. Interesuje nas odcinek i odcinkowość (jeśli taki zespół cech w ogóle istnieje) w najróżniejszych aspektach i przejawach kulturowej (komunikacyjnej, twórczej) działalności.
Wskazane poniżej dwa obszary tematyczne stanowią ledwie „wyimek problemowy” – i w żaden sposób nie domykają pola tematycznego projektu:
Serialove
– poetyka i praktyka serialu (odcinek, prequel, sequel, requel, midquel, sidequel, blooper, spin-off, trailer, etc);
– „herosi w kawałkach” (o nielinearnej, achronologicznej fabulacji w filmowych ekranizacjach komiksów o superbohaterach);
– kulturowe praktyki „tasowania i łączenia” elementów gotowych – w stronę „nowych jakości” (crossover, mash-up, sampling, re-mix etc);
– after credit jako osobna opowieść, ważniejsza czasem niż dzieło zasadnicze;
– fragment jako konstrukt produkcyjny – na przykład: Uniwersum „Obecności” (The Conjuring Universe) – franczyza medialna oparta na serii horrorów, wykorzystujących różnorodnych bohaterów, artefakty, sceny, powiązane historie.
Meta/wersy
– pisarz wobec rynkowych oczekiwań odbiorców i machiny marketingowej (strategie prezentacji i segmentacji materiału literackiego: „powieść odcinkowa”, „powieść w odcinku”, „powieść w odcinkach”);
– „estetyka fragmentu” (od romantycznego „otwierania dzieła”, przez „formy w ruchu”, po „fenomenologię kawałkowania”);
– formy komponowania materiału literackiego (cykl literacki, sekwencja, antologia, seria, saga, trylogia, tetralogia etc.);
– „zasoby śmietnika” (brudnopisy-odpady, „ścinki montażowe”, „odrzuty twórcze”, projekty… [zarzucone, wycofane, ocenzurowane], archiwa, depozyty, kolekcje prywatne), recycling i upcycling kultury;
– „na szczątkach retoryki” (fragment jako narzędzie zarządzania językiem, wizerunkiem, prawdą i argumentacją);
– DLC jako specyficzny przykład fragmentu;
– frazeologiczne tutti frutti (odcinek frontu, odcinek renty, odcinkowy pomiar prędkości, odcinać kupony, odciąć się od kogoś lub czegoś, odcinki / przycinki / wcinki (słowne), odcinek wpłaty, wyciąć z pamięci etc.);
– historia… w odcinkach. Braudelowskie „długie trwanie” rozbite na małe periody, historyjki dzieciństwa, rozumu, starości, śmierci, choroby, radości itd. Historyczne/Histopatologiczne wycinki dziejów, badane z różnych perspektyw, przy użyciu niestandardowych metod opisu – tak, by płaską matrycę historycznej faktografii zamienić na hologramowy model projektowanej pełni „krótkiego odcinka” dziejowego continuum. Oficjalnie zwie się to „szkołą Annales”, ale równie dobrze można to nazwać „historiografią mikrologiczną”. Plus historie lokalne, peryferyjne, alternatywne, apokryficzne
– wszak fundament myślenia historycznego opiera się na filozofii różnorakiego “dzielenia czasu” na odcinki, momenty, periody, okresy, epoki, fazy;
– hermeneutyczne “tropy” w praktykach przejścia od szczegółu do całości (pars pro toto, synekdocha, elipsa itd.);
– gatunki śladowe/szczątkowe (glosa, komentarz, appendix, przyczynek itd.);
– prywatne antologie, jako iluzje całości odbitej we fragmentach;
– partycje polityki – polityka w partycjach (polityka jako fragment, „polityka odcinkowa” po 1989 roku). III RP jako „projekt odcinkowy” („akcja” między wyborami) vs. IV RP jako „projekt ciągły, całościowy” (por. polityka: historyczna, kulturalna, narodowa, godnościowa, lokalna itd.).
Na zgłoszenia czekamy do 15 września 2025 roku. Propozycje artykułów prosimy rejestrować na platformie Open Journal Systems Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. W razie pytań i wątpliwości dotyczących procedury zgłaszania tekstów prosimy o kontakt pod adresem: fabricalitterarum[at]gmail.com